Τρίτη 18 Φεβρουαρίου 2020

Η ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ...

Υπάρχουν πολλά πολύτιμα διδάγματα στο μικρό βιβλίο του Κικέρωνα σχετικά με το γήρας. Κάποια από τα σπουδαιότερα είναι:
    1. Μια καλή τρίτη ηλικία ξεκινά από την περίοδο της νιότης. Ο Κικέρων υποστηρίζει ότι η ποιότητα που κάνει τα τελευταία χρόνια της ζωής μας παραγωγικά και χαρούμενα, πρέπει να καλλιεργηθεί από το ξεκίνημά μας. Η μετριοπάθεια, η σοφία, η νηφαλιότητα στη σκέψη, η ικανότητα να απολαμβάνουμε όσα προσφέρει η ζωή – αυτές είναι συνήθειες που πρέπει να αποκτήσουμε όσο είμαστε νέοι, γιατί έτσι θα διατηρηθούν όσο μεγαλώνουμε. Οι δυστυχείς νέοι άνθρωποι δεν γίνονται ευτυχέστεροι όταν μεγαλώνουν.
    2. Η τρίτη ηλικία μπορεί να είναι μια υπέροχη περίοδος της ζωής. Τα γηρατειά μπορούν να είναι διασκεδαστικά, εφόσον έχουμε αναπτύξει τις κατάλληλες εσωτερικές ικανότητες. Ναι, σαφώς και υπάρχουν αρκετοί θλιμμένοι ηλικιωμένοι, αλλά δεν πρέπει να κατηγορούν την ηλικία για τα προβλήματά τους. Τα λάθη τους, λέει ο Κικέρων, είναι το αποτέλεσμα του κακού χαρακτήρα τους και όχι του αριθμού των χρόνων που έχουν ζήσει.
    3. Υπάρχουν κατάλληλες περίοδοι στη ζωή. Η φύση έχει διαμορφώσει την ανθρώπινη ζωή έτσι ώστε να απολαμβάνουμε συγκεκριμένα πράγματα όταν είμαστε νέοι και διαφορετικά πράγματα όταν μεγαλώνουμε. Η προσπάθειά μας να προσκολληθούμε στη νιότη πέραν του αρμόζοντος χρόνου είναι μάταιη. Αν πολεμάς τη φύση, θα ηττηθείς.
    4. Οι μεγαλύτεροι έχουν πολλά να διδάξουν στους νεότερους. Υπάρχει αυθεντική σοφία στη ζωή, η οποία κατακτάται μόνο μέσω της εμπειρίας. Είναι ευχαρίστησή μας και καθήκον μας καθώς μεγαλώνουμε να τη μεταλαμπαδεύουμε στους νέους που είναι πρόθυμοι να ακούσουν. Όμως και οι νέοι, με τη σειρά τους, μπορούν να προσφέρουν πολλά στους μεγαλύτερούς τους, συμπεριλαμβανομένης και της ευχάριστης συντροφιάς τους.
    5. Τα γηρατειά δεν πρέπει να μας αρνούνται μια ενεργή ζωή, αλλά πρέπει να αποδεχτούμε τους περιορισμούς. Κανένας ογδοντάχρονος δεν πρόκειται να νικήσει σε έναν αγώνα δρόμου ανταγωνιζόμενος νεαρούς υγιείς εικοσάχρονους, όμως μπορούμε ακόμα να είμαστε σωματικά ενεργοί, εντός των μετριοπαθών περιορισμών που μας επιβάλλει το ίδιο μας το σώμα. Και υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να κάνουν οι ηλικιωμένοι άνθρωποι, τα οποία δεν απαιτούν ιδιαίτερη σωματική δύναμη, από τη μελέτη και τη συγγραφή ως την προσφορά της σοφίας και της εμπειρίας τους στο κοινωνικό σύνολο.
    6. Το μυαλό είναι ένας μυς που πρέπει να ασκείται. Ο Κικέρων φρόντισε ώστε ο κύριος χαρακτήρας του βιβλίου του να έχει μάθει αρχαιοελληνική λογοτεχνία σε ώριμη ηλικία και να ανακαλεί προσεκτικά τα γεγονότα της ημέρας πριν πέσει για ύπνο κάθε βράδυ. Όποια τεχνική κι αν έχει αποτέλεσμα, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιούμε το μυαλό μας όσο το δυνατόν περισσότερο καθώς μεγαλώνουμε.
    7. Οι ηλικιωμένοι πρέπει να υπερασπίζονται τον εαυτό τους. Όπως λέει ο Κικέρων, «Οι γέροντες είναι άξιοι σεβασμού μόνο αν υπερασπίζονται τον εαυτό τους, διατηρούν τα δικαιώματά τους, δεν υποτάσσονται σε κανέναν και ηγούνται της ιδιοκτησίας τους μέχρι την τελευταία τους πνοή». Τα τελευταία χρόνια της ζωής δεν είναι περίοδος παθητικότητας.
    8. Η ερωτική πράξη είναι επιβεβλημένη. Όχι πως οι μεγαλύτεροι δεν μπορούν να απολαύσουν την ευχαρίστηση της σάρκας, όμως το αχαλίνωτο σεξουαλικό πάθος της νιότης ωριμάζει όσο μεγαλώνουμε – και ευτυχώς που συμβαίνει αυτό, κατά τον Κικέρωνα. Η ωρίμανση των αισθησιακών ορέξεων αφήνει χώρο να απολαύσουμε και άλλες πλευρές της ζωής που προσφέρουν μεγαλύτερη ικανοποίηση και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια.
    9. Καλλιεργήστε τον δικό σας κήπο. Ο Κικέρων παρουσιάζει την ιδέα αυτή στο κεφάλαιο όπου εγκωμιάζει την ικανοποίηση που προσφέρει η γεωργία, αλλά υπάρχει ένα σημαντικό μάθημα σε αυτό. Το να βρούμε σε ώριμη ηλικία μια αξιόλογη δραστηριότητα που να μας προσφέρει πραγματική απόλαυση αποτελεί στοιχειώδες συστατικό της ευτυχίας. Το να βάζουμε λίπασμα ή να κλαδεύουμε αμπέλια μπορεί να μην είναι το πάθος μας, αλλά, όποιο κι αν είναι το πάθος μας τελικά, ας το επιδιώκουμε με χαρά.
    10. Ο θάνατος δεν πρέπει να μας τρομάζει. Ο Κικέρων λέει ότι ο θάνατος σηματοδοτεί είτε το τέλος της ανθρώπινης συνείδησης είτε την αρχή της αιώνιας ευδαιμονίας. Είτε αυτό αληθεύει είτε όχι, σίγουρα ισχύει, όπως υποστηρίζει ο Κικέρων, ότι η ζωή είναι σαν ένα θεατρικό έργο.  Ένας καλός ηθοποιός ξέρει πότε να εγκαταλείψει τη σκηνή. Το να προσκολλώμαστε απεγνωσμένα στη ζωή όταν την έχουμε ζήσει καλά και πλησιάζουμε στο τέλος είναι ανώφελο και ανόητο.

ΜΑΡΚΟΣ ΤΥΛΛΙΟΣ ΚΙΚΕΡΩΝ, ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΩΡΙΜΟΤΗΤΑΣ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου